تاریخ روانشناسی در ده پرسش - طرفداران رونالدو

کتاب های تاریخی هواداران وفاداری دارند که دانشجویان روانشناسی معمولاً جز آن ها نیستند. جوانان پر شور و اشتیاقی که به دانشگاه آمده اند تا رمز و رازهای روانشناسی را یاد بگیرند، نه اینکه کتاب های خسته نماینده تاریخی بخوانند! چطور می گردد این درس دوست نداشتنی را برای دانشجویان مجذوب نماینده کرد؟ یک سؤال مهم تر، اصلاً مطالعه این مطالب چه اهمیتی برای دانشجویان دارد؟

واقعیت این است که آنچه امروز به عنوان علم می شناسیم، بر پایه کوشش های گذشتگان ساخته شده. شاید بتوانید بدون درک اینکه روانشناسی چطور آغاز شد و چه مسیری را طی کرد فارغ التحصیل شوید، اما شما واقعا یک روانشناس نیستید. ادعای بزرگی است، اما حقیقت دارد. اگر علم را به یک برج تشبیه کنیم، نظریه های امروز طبقه آخر آن هستند. برای رسیدن به طبقه آخر باید از ورودی آغاز کنید و به آرامی راه خود را به سمت بالاترین طبقه پیدا کنید. خب، شاید یک بالگرد در خانه پنهان نموده اید یا چترباز ماهری هستید، اما این پاراگراف را دوباره بخوانید: در این شرایط شما یک فارغ التحصیل روانشناسی هستید، همین و بس.

تاریخ روانشناسی معمولا به دو روش ارائه می گردد: شرح یک تاریخچه کوتاه در ابتدای هر مبحث یا تدریس تاریخ در یک کلاس جداگانه. هر کدام از این روش ها خوبی و بدی های خود را دارند اما در یک نقطه مشترکند: باید برای دانشجو مجذوب نماینده باشند. مایکل هایلند، نویسنده کتاب تاریخ روانشناسی در ده پرسش (A History of Psychology in Ten Questions) معتقد است برترین راه طرح پرسش و درگیر کردن دانشجو است. به همین علت بعد از یک مقدمه تاریخی برای هر فصل، این سوال را می پرسد که موضوع مطرح شده چه ارتباطی با روانشناسی امروز دارد؟ این روش مایکل هایلند برای تدریس تاریخ روانشناسی با استقبال دانشجویان رو به رو شد و باعث شد برای معرفی مهم ترین مباحث روانشناسی، کتابی با این سبک تالیف کند.

مایکل هایلند در این کتاب از ده سؤال مهم یاری می گیرد تا تاریخ روانشناسی را با آنچه در دنیای امروز این علم می گذرد پیوند دهد. کتاب تاریخ روانشناسی در ده پرسش مباحث مختلفی از علوم اعصاب و هوش مصنوعی گرفته تا هرمنوتیک و تحقیقات کیفی را شامل می گردد و به زبانی ساده دانشجو را با این حوزه ها آشنا می نماید. ویژگی متمایز این اثر، مهارت نویسنده در شرح چگونگی شکل گیری روینمودها است و مطالعه آن حتی برای افراد آشنا با تاریخ روانشناسی خالی از لطف نیست.

در بخشی از مقدمه کتاب به قلم هایلند می خوانیم: در نوشتن این کتاب به ضرورت این واقعیت مطلع بودم که بسیاری از دانشجویان در بعضی واحدهای درسی مقدماتی یا در مدرسه روانشناسی خوانده اند که درس های تاریخ روانشناسی را هم شامل می شده است. تکرار برای دانشجویان ملال آور است. محتوای کتاب طوری انتخاب شده است که از تکرار دوری کند. برای مثال، دانشجویان درک پایه ای از رفتارگرایی و روانشناسی شناختی به دست خواهند آورد، اما از این مطلعی خواهند یافت که هر یک از این ها به مسئله ای متفاوت با استفاده از نظریه ای متفاوت پاسخ می دهند. دانشجویان با بعضی از نظرات فروید آشنا خواهند شد، اما به این مسئله نمی پردازیم که چرا بعضی از این نظرات درست، بعضی غلط و بعضی ابطال ناپذیرند. دانشجویان با بحث محیط- وراثت آشنا خواهند شد، اما به این موضوع نمی پردازیم که وَراژن شناسی مدرن نشان می دهد که این بحث مبتنی بر مقدمات نادرست است و به دانشجویان مطلعی نمی دهیم که چگونه این بحث تحت تأثیر بحث شخص-موقعیت قرار می گیرد. دانشجویان درباره عصب شناسی اطلاعاتی به دست می آورند، اما درک کمی از تأثیر متقابل زیست روانی اجتماعی پیدا خواهند کرد. آنها روش های کیفی را خواهند شناخت، اما فرضیه های متفاوت کسانی که به شیوه های متفاوت از روش های کیفی استفاده می نمایند در برنامه درسی شان نیست.

این کتاب بعلاوه مناسب کسانی است که می خواهند درکی کلی از مسائل ادراکی در روانشناسی داشته باشند، به ویژه دانشجویان کارشناسی که واحد درسی CHIPS را برای گرفتن مدرک روانشناسی می گذرانند. اگر پیش از خواندن این کتاب تجربه ای در روانشناسی داشته باشید مفیدتر هم خواهد بود؛ برای مثال در مدرسه یا در دوره ای مشابه، مطالعه ای در باب روانشناسی پیشرفته داشته باشید. رشته روانشناسی مثل جورچینی است که از تکه های مختلف تشکیل شده و خوب است که دست کم درکی از این تکه ها داشته باشیم تا تصویر را به شکل یک کل ببینیم. بعضی از این ایده های ادراکی بیش از بقیه چالش برانگیزند، اما در هر فصل مسائل جالب بسیاری برای دانشجویان وجود دارد.

این کتاب جزئیات تاریخی مناسب برای درس های تخصصی روانشناسی را در برنمی گیرد. بعضی جزئیات شخصی را برگزیده ام، اما فقط در جایی که برای دانشجویان مفید و جالب باشد. به اتفاق های زندگی ویلیام جیمز اشاره می کنم تا نشان دهم حتی روانشناسان معروف هم می توانند مسائل سلامت روانی داشته باشند. به اخراج واتسون از دانشگاه به دلایل نه چندان جالب اشاره می کنم و صحبت در این باره برای دانشجویان جالب می گردد. خواهم گفت که وونت آدم خوبی بود، چون من آدم های خوب را دوست دارم. به نژادپرستی در روانشناسی اشاره می کنم، چون گرایش به دست بردن در آن وجود دارد، اما این موضوع به بحث محیط- وراثت مربوط است. به جزئیات شخصی فقط در صورتی اشاره می کنم که به نظریه و تحقیقات فرد مربوط باشند یا به این علت که به نوعی به جا و در خور تأمل هستند. بعضی جزئیات تاریخی در کنار مسائل ادراکی دیده می شوند، اما این جزئیات تاریخی به کاملی تاریخ نوشته های واقعی روانشناسی نیستند. به محل تولد وونت اشاره نمی کنم، همین طور به گزارش عملکرد او در مدرسه؛ هرچند ممکن است به مقدار بقیه مطالب جالب باشد.

هر کتابی علائق شخصی نویسنده اش را بازتاب می دهد. دکترای من نظری بود و مدرس جوانی بودم که در تشکیل انجمن بین المللی روانشناسی نظری شرکت داشتم. اما بیشتر زندگی کاری ام روانشناس سلامتی بوده ام که با استفاده از نظریه های تازه یا استفاده به روز از نظریه های قدیمی کوشش نموده ام مسائل عملی را حل کنم. تدریس تاریخ روانشناسی علاقه من را به این واحد درسی بیشتر و بیشتر کرد. ممکن است خوانندگان با روانشناسی کاربردی، کشش به نظریه و علاقه به جنبه های تاریخی عجیب تر در این کتاب همدلی پیدا نمایند.

کتاب پیش رو با هدف خاصی نوشته شده است: اینکه نشان دهد چطور آن دسته از مسائل که امروزه به کار گرفته می شوند در طول تاریخ آکادمیک روانشناسی پیشرفته اند. امیدوارم این کتاب به مدرس های دیگر در ارائه درس های جالب و الهام بخش یاری کند و دانشجویان بتوانند از درسی لذت ببرند که ممکن است در درک آنها از رشته منتخبشان، یعنی روانشناسی، تأثیر بگذارد.

کتاب تاریخ روانشناسی در ده پرسش نوشته مایکل هایلند به ترجمه صبا راستگار در 364 صفحه به بهای 355 هزار تومان از سوی انتشارات پندار تابان روانه بازار نشر شده است.