رویداد های مهم ستاره شناسی 2021 - طرفداران رونالدو

ستارگان آسمان دریاچه چلدیر در ترکیه

اگر به آسمان شب و اکتشافات فضایی علاقه مندید، الان موقع برنامه ریزی است، چون 2021 مملو از اتفاقات هیجان انگیز و زیبایی است که از آن ها لذت خواهید برد.

در فهرست این رویداد ها می توانید انتظار دیدن سیاره های خجالتی، کهکشان های همسایه، خسوف کامل، مقارنه، حلقه های آتش، بارش شهابی، فرود دو کاوشگر روی مریخ و حتی پرتاب یک تلسکوپ فضایی جدید را داشته باشید که یک فرصت منحصربه فرد برای مشاهده و نظاره فضا خواهد بود. ارزش چشم به راه ماندن را دارند؛ چه آن هایی که تنها یک بار اتفاق می افتند و چه آن هایی که هر چند سال یک بار تکرار می شوند.

1- دیدار با عطارد

عطارد در سمت راست در کنار مشتری و زهره

اگر تا به حال عطارد - کوچک ترین سیاره منظومه شمسی و نزدیک ترین سیاره به خورشید - را ندیده اید، 24 ژانویه (5 بهمن) بهترین فرصت است. عطارد برای کسانی که بینایی خوبی دارند، در افق غربی قابل رویت خواهد بود، البته اگر تلسکوپ یا لااقل دوربین داشته باشید که چه بهتر.

88 روز طول می کشد تا عطارد یک دور کامل دور خورشید بزند و ما اغلب نمی توانیم آن را ببینیم، چون یا پشت آن پنهان است یا در نور شدید خورشید فرو رفته. اما در اواخر ژانویه در فاز نیمه خود خواهد بود که به آن نیم تابی می گویند و در این حالت خورشید تنها 50 درصد سطح عطارد را روشن می نماید. این بهترین فرصت برای شماست که رصدش کنید و لذت ببرید!

2- مشاهده اجرام آسمانی در عمق فضا از نیم کره جنوبی

راه شیری در بیابان آتاکاما در شمال شیلی

رصد ستارگان در نیم کره جنوبی ضیافتی باشکوه برای ستاره شناسان آماتور و حرفه ای است. اول از همه، راستا راه شیری آنقدر واضح و روشن است که گاهی به صورت یک رنگین کمان پرستاره به نظر می رسد: یک طاق به هم پیوسته با نور های رنگارنگ که از افق تا افق کشیده شده است.

بارت بوک، اخترشناس هلندی-آمریکایی، که با همسر اخترشناسش پریسیلا فیرفیلد اکتشافات برجسته متعددی درباره ساختار و تکامل کهکشان ما داشته، یک بار گفته بود که همه چیز های خوب در نیم کره جنوبی است.

در این طرف کره زمین، هر کسی می تواند با چشم غیرمسلح خوشه های کروی ستارگان (دسته ای کروی از ستارگان که با یاری جاذبه کنار یکدیگر قرار گرفته اند)، کهکشان هایی غیر از کهکشان خودمان، سحابی ها و ... را رصد کند. می توانید چلیپا، ملقب به صلیب جنوبی را هم ببینید؛ صورتی فلکی که با اینکه از هر 87 صورت فلکی دیگر کوچک تر است، جزو خاص ترین هاست.

سمت شرق چپیلا، می توانید سحابی کولسک را ببینید که پیوسته ستارگان جدید در آن زاده می شوند؛ و در نزدیکی کولسک، جعبه جواهر واقع شده است که خوشه ستاره ای منحصربه فردی شامل 100 ستاره قرمز، آبی و سفید است که با یک تلسکوپ یا دوربین ساده قابل رویت است.

3- آسمان ژرف زمستان در نیم کره شمالی

خوشه پروین به هفت خواهران هم شهرت دارد

زمستان شب های طولانی دارد که این برای ستاره شناسان به معنی زمان بیشتر برای غرق شدن در رصد آسمان و ستارگان است.

یک شب تاریک را انتخاب کنید. مثلا 11 فوریه (23 بهمن) تاریخ مناسبی است، چون ماه نو است (وقتی ماه در آسمان دیده نگردد، نورش نمی تواند برنامه های رصد شما را به هم بریزد.)، بعد چشم هایتان را عادت بدهید که ورای آنچه پیداست را ببیند.

با این روش احتمالاً می توانید برخی از اجرام آسمانی مانند خوشه پروین را در ژرفای آسمان پیدا کنید. این خوشه ستاره ای که به نام هفت خواهران هم می شناسیدش، از زیباترین خوشه های ستاره ای است و آنچنان درخششی دارد که اگر بدانید کدام سوی آسمان را باید نگاه کنید، حتی در مناطق شهری هم می توانید آن را رصد کنید، کافی است پس از غروب خورشید به جنوب نگاه کنید.

اگر خیلی به خودتان مطمئنید، می توانید کوشش کنید کهکشان آندرومدا را هم پیدا کنید. آندرومدا نزدیک ترین کهکشان عظیم به راه شیری است و تنها 2.5 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد. اگر جایی باشید که آلودگی نوری وجود نداشته باشد می توانید آندرومدا را با چشم غیرمسلح هم ببینید. کافی است پس از غروب به غرب نگاه کنید، در نزدیکی صورت فلکی به همین نام.

4- صورت فلکی شکارچی

صورت فلکی شکارچی (در سمت راست) در آسمان کانادا

اگر در ستاره شناسی تازه کارید، یا می خواهید تنها نحوه شناسایی یک صورت فلکی را یاد بگیرید، چرا دنبال یک صورت فلکی خاص نروید که در هر دو نیم کره قابل رویت باشد؟

پیدا کردن صورت فلکی اوریون یا شکارچی در آسمان شب زمستان آسان است. اگر در نیم کره شمالی هستید در جنوب غربی است و اگر در نیم کره جنوبی هستید در شمال غربی (اگر بخواهیم دقیق باشیم، در شرایط مطلوب در عرض جغرافیایی 85 و منفی 75 درجه).

دلیل آنکه به این صورت فلکی ویژه شکارچی می گویند، این است که به شکل یک ساعت شنی است و حتی کمربندی از سه ستاره نورانی دارد و یک شمشیر که از ستارگان کم نورتری تشکیل شده اند. اگر دقیق تر نگاه کنید، می بینید که یکی از ستارگانی که این خنجر را تشکیل می دهند ستاره نیست بلکه سحابی اوریون است که مهدی برای تولد ستاره های جدید است.

شانه های شکارچی هم چیزی از باقی آن کم ندارد. شانه ها از ستاره اِبط الجوزا (یک ستاره قرمز) و ستاره ناجذ (یک ستاره آبی) تشکیل شده اند. یکی از پا ها هم ابرستاره رایجل (سفید-آبی) است. اما به خاطر داشته باشید که اگر دارید از نیم کره جنوبی به آن نگاه می کنید، سروته است. یعنی به جای اینکه به دنبال شکار بدود انگار دارد کله معلق می زند

5- فرود روی مریخ

کاوشگر تیانون-1 چین

سال جاری احتمالا نه یکی بلکه دو کاوشگر روی مریخ فرود می آیند. ناسا امیدوار است که 18 فوریه (30 بهمن) مریخ نورد استقامت را به همراه بالگرد نبوغ روی سیاره سرخ فرود بیاورد. این آزمایشگاه علمی سیار مجهز به دوربین های بسیاری برای ضبط لحظه فرود و همینطور مطالعه خاک مریخ است.

این کاوشگر به دنبال یافتن آثاری از حیات در گذشته و حال است و همین طور آزمایش فناوری های تازه برای سفر های آینده انسان. در ماه آوریل هم کاوشگر تیانون-1 چین به آن ها می پیوندد که ماموریتش کشف آب زیر سطح مریخ و پایه ریزی برای سفر بازگشتی احتمالی به زمین است.

بدین صورت سازمان فضایی ملی چین دومین نهادی پس از ناسا خواهد بود که یک کاوشگر روی مریخ می نشاند.

6- بارش شهابی

برای دیدن بارش شهابی جوزایی یکی از عظیم ترین بارش های شهابی باید تا دسامبر صبر کنید

هر سال، آسمان چندین بارش شهابی برایمان به ارمغان می آورد که به قول گرگ براون، اخترشناس رصدخانه سلطنتی گرینویچ، مناظری به غایت دیدنی هستند. همانطور که زمین در مدارش حرکت می نماید، از میان ابر ها و غبار هایی رد می گردد که بازمانده عبور ستاره های دنباله دار و خرده سیارک ها از منظومه شمسی است.

این خبر خوبی برای ماست، چون وقتی این خرده اجرام به اتمسفر ما برخورد می نمایند، مجموعه ای از رگه هایی از نور در سراسر آسمان شب می گسترند. بهترین روش برای لذت بردن از این نورافشانی طبیعت این است که تا نیمه شب صبر کنید، شبی که اوج این بارش هاست، و جایی بروید که کمترین آلودگی نوری ممکن را داشته باشد.

هرچه بتوانید حجم بیشتری از آسمان را بالای سر خود یکجا ببینید، بهتر است. آماده باشید، روی زمین دراز بکشید و صبر کنید. براون می گوید: با کمی حوصله و البته شانس، در شدیدترین بارش می توانید در هر دقیقه یک یا دو شهاب ببینید و به عنوان جایزه، چون چشم هایتان به تاریکی آسمان عادت نموده در پس زمینه ستارگان فصلی را هم می توانید مشاهده کنید.

براون می گوید: چهارم ماه مه، اوج بارش اتا دلوی است که یکی از دو بارش قابل ملاحظه ای است که ستاره دنباله دار مشهور هالی به وجود می آورد. بارش شهابی قابل توجه بعدی برساوشی (11 اوت، 20 مرداد) است، اما برای بهترین بارش شهابی سال 2021 باید تا آخر سال صبر کنید.

به گفته براون، بارش شهابی جوزایی (13 دسامبر، 22 آذر) از برخورد با خرده اجرامی به وجود می آید که یک سیارک و نه یک ستاره دنباله دار بر جای گذاشته است و به همین دلیل هم نور شدیدی دارند، چون عناصر در برخورد با اتمسفر همان طوری می سوزند که مواد در آتش بازی.

اگر می خواهید از حالا برای 2022 هم آماده باشید، بارش شهابی ربعی را در تقویم یادداشت کنید که قرار است چند روز بعد از تحویل سال نوی میلادی اتفاق بیفتد.

7- خسوف کامل

خسوف در پکن

بیست و پنجم مه (چهارم خرداد) ماه زیر سایه زمین پنهان خواهد شد. به عبارت دیگر، سایه زمین روی ماه می افتد. افرادی که از حاشیه اقیانوس آرام این پدیده را مشاهده می نمایند (مناطق جغرافیایی که اقیانوس آرام را در برگرفته اند)، بهترین دید را برای رویت این ماه گرفتگی کامل دارند.

بهترین نقطه هاوایی خواهد بود، چون ماه در نیمه شب آن ها در بالاترین صندلی واقع شده است، در حالی که مناطقی که شمال تر یا جنوب تر هستند، فقط می توانند برخی از مراحل خسوف را پیش از غیب شدن ماه در افق ببینند.

8- کسوف حلقوی

خورشیدگرفتگی 20 خرداد سال جاری یک خورشیدگرفتگی معمولی نخواهد بود

دهم ژوئن (20 خرداد) ماه سایه اش را روی خورشید می اندازد، اما این یک خورشیدگرفتگی معمولی نخواهد بود. این بار، ماه فقط 404300 کیلومتر با زمین فاصله دارد بنابراین سایه اش آنقدر عظیم نیست که بتواند خورشید را به طور کامل بپوشاند.

پس وقتی ماه از جلوی این ستاره عبور می نماید، یک حلقه آتش قابل رویت باقی می ماند.

یادتان باشد که هرگز نباید مستقیم به خورشید نگاه کنید و باید عینک های مناسب کسوف برای محافظت از چشم هایتان داشته باشید. این پدیده را می توانید در کانادا، شمال غربی گرینلند، شمال شرقی سیبری... و احتمالا از همه جای دیگر، البته از روی اینترنت ببینید.

9- مقابله سیاره ای

شاید بتوانید مشتری و زحل را از بالکن خود ببینید

چون سیارات در منظومه شمسی همگی به دور خورشید می گردند، گاهی پیش می آید که زمین بین خورشید و یک سیاره دیگر قرار می گیرد: ستاره شناسان به این پدیده مقابله می گویند.

دارا پاتل، اخترشناس رصدخانه سلطنتی گرینویچ می گوید: سیاره های نزدیک به زمین را می گردد با چشم غیرمسلح هم دید، اما مقابله بهترین فرصت رصد آن ها را به ما می دهد. زحل و مشتری، هر دو دوم و بیستم اوت (11 و 29 مرداد) به موقعیت مقابله می رسند. همزمان در نزدیک ترین فاصله با ما خواهند بود.

اگر تلسکوپ دارید (اگر دوربین هم دارید بد نیست امتحان کنید) این بهترین موقعیت است که حدود ساعت یک بامداد به سمت خط استوا نگاه کنید تا همان طور که پاتل می گوید، شاهد نوار های مشتری و حلقه های زحل در درخشنده ترین حالت ممکن باشید.

10- پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب

تصویر فواره قطبی در سحابی شاه تخته که تلسکول هابل گرفت

اگر یک رویداد باشد که ستاره شناسان دل توی دلشان نیست که اتفاق بیفتد، آن رویداد پرتاب تلسکوپ جیمز وب به فضاست - به اختصار JWST - که قرار است 31 اکتبر (9 آبان) اتفاق بیفتد.

اد بلومر، اخترشناس رصدخانه سلطنتی گرینویچ می گوید که تلسکوپ بعد از یک سفر یک ماهه و رسیدن به مدار زمین و فرایند پیچیده باز شدن - تلسکوپ در اندازه واقعی بسیار عظیم است و روی موشک جا نمی گردد به همین دلیل مثل یک اثر اوریگامی شسته رفته، روی هم تا شده است - قرار است طلیعه ای در ستاره شناسی مادون قرمز باشد.

بلومر اضافه می نماید که این اتفاق هیجان انگیزی است، چون به دانشمندان اجازه می دهد تا روی ستاره ها و کهکشان های اولیه، فرایند تشکیل سیاره ها، تکامل کهکشان ها و بسیاری چیز های دیگر تحقیق نمایند.

نمی گردد گفت این تلکسوپ جایگزینی برای تلسکوپ چند دهه قدیمی هابل است، اما بلومر می گوید: این تلسکوپ نماد عصری جدید در مهندسی است و تا سال های سال ستاره شناسان سراسر دنیا از آن کار خواهند کشید.

بلومر می گوید امیدوار است که جیمز وب تصاویر جدیدی را که مشتاقانه در انتظارشان هستیم، در اختیارمان بگذارد؛ تصاویری به خوبی هر چه تا الان توانسته ایم با رصد مادون قرمز تهیه کنیم. از این به بعد مسلماً اوضاع بهتر می گردد.